Nieczytelne zdjęcie z fotoradaru – wskazać kierującego?

Nieczytelne zdjęcie z fotoradaru – wskazać kierującego?

Co zrobić w sytuacji, gdy Straż Miejska przesyła właścicielowi pojazdu zdjęcie z fotoradaru, na którym nie widać twarzy kierującego (np. zdjęcie jest rozmazane) i wzywa właściciela do wskazania, czy to właściciel kierował tym pojazdem w czasie popełnienia wykroczenia uwidocznionego na zdjęciu, lub do wskazania, kto w tym czasie kierował tym pojazdem.

Art. 78 ust 4 ustawy prawo o ruchu drogowym stanowi:

Właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec.

Na pierwszy rzut oka, sytuacja wydaje się klarowna. Zacytowany wyżej przepis zdaje się nie pozostawiać żadnych wątpliwości – właściciel ma obowiązek wskazać komu samochód powierzył. W przypadku, gdy właściciel, z różnych przyczyn nie podawał danych takiej osoby, organy występowały do sądów z wnioskiem o ukaranie takiego właściciela. Jako podstawę, straż miejska często wskazywała art. 97 kodeksu wykroczeń, o brzmieniu:

Kto wykracza przeciwko innym przepisom o bezpieczeństwie lub o porządku ruchu na drogach publicznych,

podlega karze grzywny do 3 000 złotych albo karze nagany.

Tymczasem wielu adwokatów wskazywało, że w/w przepis nie może być podstawą do składania wniosku o ukaranie, a podstawą winien być ewentualnie art. 65§2 kodeksu wykroczeń :

Art. 65. § 1. Kto umyślnie wprowadza w błąd organ państwowy lub instytucję upoważnioną z mocy ustawy do legitymowania:

1) co do tożsamości własnej lub innej osoby,

2) co do swego obywatelstwa, zawodu, miejsca zatrudnienia lub zamieszkania,
podlega karze grzywny.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi nie udziela właściwemu organowi państwowemu lub instytucji, upoważnionej z mocy ustawy do legitymowania, wiadomości lub dokumentów co do okoliczności wymienionych w § 1.

Problem jest doniosły, albowiem wykroczenie z art. 65§2 k.w. może być jedynie popełnione umyślnie, natomiast z art. 97 k.w. może zostać popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie

Sąd Najwyższy w postanowieniu z 29 czerwca 2010 roku, (sygn. akt; I KPZ 8/10) wyjaśnił w znacznym stopniu ten problem, wskazując, że art. 97 ustawy kodeks wykroczeń, może być podstawą do ukarania właściciela, który nie wskazuje osoby, która kierowała pojazdem w czasie popełniania wykroczenia. Jednakże Sąd Najwyższy bardzo słusznie podkreślił, że aczkolwiek, jak wyżej wskazano, wykroczenie z art. 97 k.w. może być popełnione zarówno umyślnie jak i nieumyślnie, to przy zastosowaniu tego przepisu jako podstawy przy wnoszeniu o ukaranie właściciela nie wskazującego osoby kierującej pojazdem, wymaga wykazania, iż osoba zobowiązana posiadała taką wiedzę i odmawiała jej przekazania uprawnionemu organowi.

Właściciel lub posiadacz pojazdu wezwany do podania tożsamości osoby, której powierzył pojazd, narusza ten przepis wówczas, gdy pojazd został użyty zgodnie z jego wolą i wiedzą przez osobę mu znaną, a więc gdy wie, kto kierował lub używał jego pojazdu w oznaczonym czasie. W takiej sytuacji, niewypełnienie obowiązku z art. 78 ust. 4 p.r.d., jest umyślnym zachowaniem.

Podsumowując, orzeczenie to wskazuje, że :

1. Straż miejska w ogóle nie mogła być oskarżycielem w tego typu sprawie, gdyż tylko policja miała takie uprawnienia

2. To oskarżyciel będzie musiał wykazać, że obwiniony posiada wiedzę o tym, kto kierował pojazdem i jej celowo nie ujawnia.

Co to oznaczało dla właściciela pojazdu?

Przede wszystkim orzeczenie blokowało bardzo złą i krytykowaną przez prawników praktykę karania właścicieli, którzy nie podali personaliów osoby kierującej pojazdem, bez względu na fakt, czy te personalia znali czy też nie.

Niestety nie powodowało ono obowiązku zwrotu zapłaconych już niesłusznie mandatów. Jedyną drogą do uchylenia prawomocnych już orzeczeń zapadłych w sprawach o wykroczenia, jest kasacja. A kasację w tych sprawach może wnieść jedynie Rzecznik Praw Obywatelskich  lub Prokurator Generalny.

Zmiana prawa

Niejako w reakcji na powyższe orzeczenie ustawodawca wprowadził nowy przepis dotyczący karalności za niewskazanie kierowcy przez właściciela pojazdu

Art. 96 § 3 kodeksu wykroczeń został dodany ustawą z dnia 29.10.2010 r. (Dz.U. Nr 225, poz. 1466), która wchodzi w życie 31.12.2010 r. Zgodnie z jego brzmieniem, karze grzywny podlega ten, kto wbrew obowiązkowi nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie.

Obowiązek, o którym mowa w powyższym przepisie wynika z ustawy-prawo o ruchu drogowym, konkretnie zaś z przepisu art. 78 ust. 4 cytowanej ustawy, który stanowi, że właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec.

Można spotkać się z opiniami, że czyn z art. 96 § 3 k.w. można popełnić zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie, natomiast w przypadku, gdy sprawca wykroczenia z art. 92a k.w. (niezastosowanie się do ograniczenia prędkości) odmówi wskazania kierującego (tj. samego siebie), jego odpowiedzialność z art. 96 § 3 k.w. jest wyłączona, ponieważ korzysta on wówczas z prawa do obrony.

Nowy przepis dotyczący karalności za niewskazanie kierowcy przez właściciela pojazdu
Art. 96 § 3 kodeksu wykroczeń został dodany ustawą z dnia 29.10.2010 r. (Dz.U. Nr 225, poz. 1466), która wchodzi w życie 31.12.2010 r. Zgodnie z jego brzmieniem, karze grzywny podlega ten, kto wbrew obowiązkowi nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie.
Obowiązek, o którym mowa w powyższym przepisie wynika z ustawy-prawo o ruchu drogowym, konkretnie zaś z przepisu art. 78 ust. 4 cytowanej ustawy, który stanowi, że właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec.
Można spotkać się z opiniami, że czyn z art. 96 § 3 k.w. można popełnić zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie, natomiast w przypadku, gdy sprawca wykroczenia z art. 92a k.w. (niezastosowanie się do ograniczenia prędkości) odmówi wskazania kierującego (tj. samego siebie), jego odpowiedzialność z art. 96 § 3 k.w. jest wyłączona, ponieważ korzysta on wówczas z prawa do obrony.