Opinia biegłego w procesie
Wielokrotnie w różnych sprawach nasi adwokaci i radcowie prawni spotykają się z opiniami, tworzonymi przez różnego rodzaju biegłych sądowych na potrzeby konkretnego procesu. Sędzia orzekający w procesie jest specjalistą w zakresie prawa. Nie jest jednakże specjalistą w zakresie innych dziedzin życia, np. zdrowia, technologii, wyceny nieruchomości itd. Wiadomości z tego typu dziedzin w prawie określane są mianem „wiadomości specjalnych”. Sąd nie może (nawet jeśli ten konkretny sędzia ma takie wiadomości) zastąpić opinii biegłego swoją wiedzą. Nawet jeśli konkretny sędzia ma szeroką wiedzę z zakresu grafologii, to nie może wydając wyrok opierać się o jedynie swoją wiedzę w tym zakresie. Powinien opierać się na ekspertyzie wykonanej przez specjalistę z danej dziedziny. Tematem na osobny artykuł jest, kto powinien wnioskować o powołanie biegłego danej sprawie. Decyzję o tym, czy wnioskować czy nie wnioskować o powołanie biegłego podejmuje zawsze zainteresowany, oczywiście po konsultacji ze swoim adwokatem lub radcą prawnym. Zgłoszenie takiego wniosku wiąże się zwykle z zaliczką na wykonanie takiej opinii, często dosyć wysoką. Częstokroć zdarza się, że powołanie biegłego jest kwestią, od której zależy czy w ogóle mamy jakiekolwiek szanse na wygranie procesu. Nawet najlepsza kancelaria adwokacka nie pomoże klientowi, który nie zgodzi się na złożenie wniosku o powołanie biegłego.
Sąd powołując biegłego, zakreśla mu tzw. tezę. Jest to mówiąc prosto – temat, na jaki ma się biegły wypowiedzieć. Po sporządzeniu opinii, biegły przesyła ją do sądu, a sąd rozsyła kopie tej opinii stronom procesu, prosząc o wypowiedzenie się co do jej treści. W tym momencie, jeśli opinia jest niekorzystna, powstaje problem jak ją zwalczać. Doświadczony adwokat lub radca prawny, z pewnością spróbuje w jakimś stopniu podważyć wiarygodność konkretnej opinii. Sposobów na to jest wiele, ale w pierwszej kolejności należy zrozumieć, jakie znaczenie formalne, ma opinia biegłego w procesie cywilnym.
Opinia biegłego podlega ocenie, jak każdy inny dowód, według art. 233 § 1 k.p.c. Jak zwrócił uwagę w swym orzecznictwie Sąd Najwyższy opinię biegłego odróżniają kryteria tej oceny Stanowią je zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Przedmiotem opinii biegłego nie jest przedstawienie faktów, lecz ich ocena na podstawie wiedzy fachowej ( wiadomości specjalnych ). Nie podlega ona zatem weryfikacji, jak dowód na stwierdzenie faktów, na podstawie kryterium prawdy i fałszu; nie są też miarodajne dla oceny tego dowodu niekonkurencyjne z nim oceny świadków i uczestników postępowania o do faktów będących przedmiotem opinii (tak SN w postanowieniu z dnia 7 listopada 2000r., I CKN 1170/98,OSNC 2001/4/64 ).
Oceniając zatem przykładowo opinię biegłego lekarza, sąd powinien zawsze badać czy zostały sporządzone przez lekarzy tych specjalności, które są związane ze schorzeniami jakie występują u odwołującego. Treść opinii sporządzona została fachowo, w oparciu o aktualną wiedzę, a przy tym pozbawione są luk i wątpliwości. Oczywistym jest, że najczęściej wybrana przez klienta kancelaria prawna nie zatrudnia lekarzy. Jest jednak wiele kancelarii adwokackich, które korzystają z porad niezależnych ekspertów z różnych dziedzin. Ponadto, doświadczony adwokat potrafi na podstawie wielu wcześniej prowadzonych spraw, dokonać wstępnej analizy konkretnej opinii i wypunktować jej słabe punkty. W trakcie wstępnej analizy opinii należy sprawdzić czy została oparta na analizie zgromadzonej w sprawie dokumentacji medycznej i przedstawione w nich wnioski poparte są odpowiednimi argumentami. Dalszym etapem jest badanie czy biegli w należyty sposób wyjaśnili przedstawione przez Sąd zagadnienia, wskazali na czym oparli swe tezy i co stanowiło ich podstawę. Prawnik zwykle w czasie odpytywania biegłego stara się sprawdzić czy treść opinii sporządzona została fachowo, w oparciu o aktualną wiedzę, a przy tym pozbawiona jest luk i wątpliwości. Umiejętność odpowiedniego zadawania pytań biegłemu jest niezwykle cenna, najlepsi adwokaci i radcowie prawni słyną między innymi ze sposobu w jaki „zwalczają” niekorzystne dla ich klientów opinie.
Przedstawione wyżej zasady to jedynie zarys, ale jeśli nie reprezentuje Państwa w procesie kancelaria adwokacka lub kancelaria radcy prawnego, mogą się stać podstawą do opracowania własnej strategii, a przede wszystkim wskazówką w przypadku napotkania się w procesie na niekorzystną opinię biegłego. Przydatnym może się również okazać artykuł : Jak się zachować w sądzie